Hukukumuzda tazminat davalarında, birden fazla kişinin aynı borçtan sorumlu olması halinde müşterek ve müteselsil sorumluluk ilkesi uygulanır. Bu ilke sayesinde zarar gören, alacağını daha kolay ve güvenli bir şekilde tahsil edebilir. Ancak bu aşamada dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biri, tazminatın müteselsil borçlulardan tahsili sırasında tekerrüre (aynı borcun birden fazla kez tahsil edilmesine) sebebiyet verilmemesidir.
Müştereken ve Müteselsilen Ne Demek?
“Müştereken ve müteselsilen” ibaresi, birden fazla borçlunun aynı borcun tamamından sorumlu olduğunu ifade eder. Yani alacaklı, borcun tamamını borçlulardan herhangi birine yöneltebilir. Bu nedenle dava dilekçelerinde ve mahkeme kararlarında sıkça “davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak” ibaresine rastlanır.
Müteselsil Borçlulardan Birinin Borcu Ödemesi
Müteselsil borçlulardan biri borcun tamamını öderse, alacaklının aynı borç için diğer borçlulara başvurması mümkün değildir. Tekerrürün önlenmesi için ödeme yapıldığında, diğer borçlulara karşı icra takibi veya dava sürdürülmemelidir. Ödeme yapan borçlu ise kendi payını aşan kısmı diğer borçlulara rücu hakkı kapsamında talep edebilir.
Müteselsil Borçlulara İcra Takibi
Alacaklı, müteselsil borçluların tamamına karşı icra takibi başlatabilir. Ancak tahsilat aşamasında dikkat edilmesi gereken, borcun yalnızca bir kez ödenebileceğidir. Aynı alacak için farklı borçlulardan mükerrer tahsilat yapılması hukuka aykırıdır.
Konkordato ve Müteselsil Sorumluluk
Konkordato sürecinde alacaklıların alacak kaydı yaptırması zorunludur. Ancak müteselsil borçlulardan birinin konkordato ilan etmesi halinde:
- Konkordato alacak kaydı yapılmaması alacaklının hak kaybına yol açabilir.
- Konkordato alacak bildirim süresinin kaçırılması ise, konkordatodan sonra alacağın tahsilini imkânsız hale getirebilir.
Bu nedenle müteselsil borçlular arasında konkordato ilan eden bir borçlu varsa, alacaklının bu süreci dikkatle takip etmesi gerekir.
Tekerrürün Önlenmesinde Yargıtay Uygulaması
Yargıtay kararlarına göre, müteselsil sorumlulukta alacaklının zararı sadece bir kez karşılanabilir. Bir borçludan yapılan ödeme, diğer borçlular yönünden de geçerli kabul edilir. Böylece alacaklının aynı alacağı mükerrer biçimde tahsil etmesi engellenir.
Tazminatın müteselsil borçlulardan tahsili aşamasında tekerrüre sebebiyet verilmemesi, hem alacaklının hakkını güvence altına almak hem de borçluların haksız yere birden fazla ödeme yapmasını önlemek açısından önemlidir.
