Adli Para Cezası Nedir?
Adli para cezası, işlenen bir suç karşılığında mahkeme tarafından hükmedilen, failin malvarlığına yönelen bir yaptırım türü olup suç eylemini işleyen fail aleyhine, kanunda öngörülen sınırlar arasında belirlenen ve failden alınarak devlet hazinesine ödenen belirli miktar paradır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 52. maddesinde düzenlenmiştir. Adli para cezası, gün para cezası sistemiyle belirlenir. Mahkeme önce gün sayısını (5–730 gün arası), ardından her gün karşılığı para miktarını (100 TL – 500 TL arası) belirleyerek ceza miktarını hesaplar.
Adli para cezasının miktarı kişinin ekonomik ve diğer şahsi halleri göz önünde bulundurularak takdir edilir.
Hakim, ekonomik ve şahsi hallerini göz önünde bulundurarak, kişiye adlî para cezasını ödemesi için hükmün kesinleşme tarihinden itibaren bir yıldan fazla olmamak üzere mehil verebileceği gibi, bu cezanın belirli taksitler halinde ödenmesine de karar verebilir. Taksit süresi iki yılı geçemez ve taksit miktarı dörtten az olamaz. Kararda, taksitlerden birinin zamanında ödenmemesi halinde geri kalan kısmın tamamının tahsil edileceği ve ödenmeyen adlî para cezasının hapse çevrileceği belirtilir.
Adli Para Cezasının Hapis Cezasına Çevrilmesi Şartları
Adli para cezası normal şartlarda hapis cezasına çevrilmez. Ancak verilen adli para cezası ilgili kişi tarafından ödenmezse bu durumda adli para cezasının hapis cezasına çevrilmesi söz konusu olur. Hakim adli para cezasının taksitler halinde ödenmesine de karar verebilir. Bu durumda taksitlerden biri dahi ödenmediğinde diğer taksitler de muaccel hale gelir ve adli para cezası hapis cezasına çevrilir.
Adli Para Cezasının Ödenmemesi Durumu (Adli para cezası taksidi ödenmezse ne olur?)
Mahkeme tarafından adli para cezasının taksitler halinde ödenmesine karar verilmişse sanık taksitlerden birini ödemediği takdirde kalan miktarın tamamının vade günü beklenmeksizin ödenmesi gerekir.
Hükümlünün bu meblağı ödemeye maddi durumu yeterli değilse, ödenmeyen miktar kamuya yararlı bir işte çalışma cezasına çevrilebilir. Kamuya yararlı bir işte çalışmak demek, cami, kütüphane, kamu kurumlarında denetimli serbestlik kontrolünde mesai saatleri ile ücretsiz bir şekilde çalışmak anlamına gelmektedir.
Hükümlü kamuya yararlı bir işte çalışmayı da kabul etmezse, adli para cezası hapis cezasına çevrilir. Bu durumda her 100,00-TL 1 gün hapis karşılığına denk gelmektedir.
Hangi Cezalar Adli Para Cezasına Çevrilir?
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 49. ve 50. maddelerinde düzenlenen hükümlere göre 1 yıl veya daha az süreli hapis cezaları, sanığın kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre adli para cezasına çevrilebilir. Ancak suç tanımında hapis cezası ile adlî para cezasının seçenek olarak öngörüldüğü hallerde, hapis cezasına hükmedilmişse bu ceza artık adlî para cezasına çevrilmez.
Mahkemede Verilen Para Cezası Sicile İşler mi?
Mahkemede verilen adli para cezası, adli sicil kaydına işlenir. Ancak adli para cezasının silinmesi tüm borcun ödenmesine ve cezanın infazının tamamlanmasına bağlıdır. Adli sicil kaydından silinen adli para cezası adli sicil arşiv kaydına geçer ve kamu kurumlarının erişimine açık olabilir. Şartları oluştuğunda adli sicil arşiv kaydını sildirmek de mümkündür.
Adli Para Cezası Neden Verilir?
Adli para cezası genellikle kısa süreli hapis cezaları yerine verilmekle birlikte, sanığın kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre verilmektedir.
Adli Para Cezası Yargıtay Kararları
Adli para cezaları hakkında Yargıtay’ın birçok içtihadı bulunmaktadır:
Yargıtay 8. Ceza Dairesi, taksitlerin ödenmemesi halinde hapse çevrilmesinin hukuka uygun olduğunu karar altına alınmıştır.
Yargıtay 3. Ceza Dairesi, mahkemece ekonomik durum araştırması yapılmadan adli para cezası belirlenmesinin hukuka aykırı olduğuna karar verilmiştir
Yargıtay Ceza Genel Kurulu, kısa süreli hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesinde sanığın kişisel durumu ve ekonomik halinin dikkate alınması zorunlu olduğuna karar vermiştir.
