Ceza dava dosyası, bir kişiye ceza hukuku kapsamında suç işlendiği iddiasıyla açılan soruşturma veya kovuşturma sürecinde oluşturulan resmi dosyadır. Bu dosya; Cumhuriyet Başsavcılığı, Asliye Ceza Mahkemesi veya Ağır Ceza Mahkemesi tarafından yürütülen yargılamaya ilişkin tüm evrakı içerir. Ceza dava dosyası içerisinde suç duyurusu, ifade tutanakları, bilirkişi raporları, deliller, emniyet araştırmaları ve mahkeme kararları gibi belgeler yer alır.
Ceza Dava Dosyası Neden Açılır?
Bir ceza dava dosyası, bir suç işlendiği şüphesi bulunduğunda açılır. Ceza Muhakemesi Kanunu gereği, savcılık ihbar, şikâyet veya kolluk tarafından yapılan bildirim üzerine soruşturma başlatır. Ceza dava dosyasının açılma nedenleri şu şekildedir:
- Suç işlendiğine dair makul şüphe bulunması
- Mağdur veya şikâyetçinin şikayet başvurusu
- Kamu davası gerektiren suçlar (örneğin uyuşturucu, hırsızlık, cinsel suçlar, gasp)
- Kolluk kuvvetlerinin suç tespiti
- Savcılık resen soruşturma başlatması
Bu süreçte dosya türü Ceza Dava Dosyası olarak UYAP sisteminde kayıt altına alınır.
Ceza Dava Dosyası Nasıl Kapanır?
Ceza dava dosyasının kapanması iki şekilde olur:
- Soruşturma Aşamasında Kapanma
Ceza dosyası savcılık aşamasında yeterli delil elde edilememişse “kovuşturmaya yer olmadığına dair karar” (takipsizlik) ile kapanır.
- Kovuşturma Aşamasında Kapanma
Dosya mahkemeye taşınmışsa Asliye Ceza Mahkemesi veya Ağır Ceza Mahkemesi kararı ile kapanır. Mahkeme şu kararlardan birini verebilir:
- Beraat kararı → Dosya tamamen kapanır.
- Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) → Şartlı olarak kapanır.
- Ceza ertelenmesi
- Para cezası (Adli para cezası)
- Mahkûmiyet
Ceza Davası Ne Kadar Sürede Açılır?
Savcılık soruşturma evrakı hazır olduğunda dosya mahkemeye gönderilir. Ancak ceza davası açılma süresi:
- Delillerin toplanmasına,
- Şikâyet süresine,
- Suçun niteliğine,
- Mağdur ve şüpheli sayısına göre değişir. Ortalama olarak 1–6 ay arasında dava açılır. Bazı karmaşık dosyalarda bu süre 1 yılı bulabilir.
Ceza Davası Ne Kadar Sürer?
“Ceza dava dosyası ne zaman kapanır?” veya “Ceza dava dosyası ne kadar sürer?” sorusu en çok merak edilen konulardan biridir. Bu süre; suçun niteliğine, delil durumuna, bilirkişi incelemelerine, duruşma yoğunluğuna göre değişmekte olup ortalama 8 ay – 2 yıl sürmektedir. Ağır Ceza Mahkemesi dosyalarında bu süre 3-4 yıla kadar uzayabilir.
Ceza Davalarının Aşamaları
Ceza dava süreci iki temel aşamadan oluşur:
- Soruşturma Aşaması
Ceza davalarında mağdurun şikayeti üzerine veya kolluğun re’sen harekete geçmesiyle soruşturma aşaması başlar. Soruşturma aşamasaı, suçun işlendiğine dair araştırmanın yapıldığı, tarafların ifadelerinin alındığı, delillerin toplandığı aşamadır. Bu aşamada duruşma yapılmaz, dosya üzerinden inceleme yapılır. Yapılan soruşturma neticesinde suçun işlendiğine dair makul şüphe oluşursa, savcılık tarafından iddianame düzenlenir. Makul şüphe oluşmadığı takdirde ise soruşturma dosyası takipsizlik kararı ile kapatılır.
- Kovuşturma Aşaması
Soruşturma aşamasında suç işlendiğine dair makul şüphe oluşur ve iddianame düzenlenir, bu iddianame de ceza mahkemesi tarafından kabul edilirse kovuşturma aşaması başlar. Kovuşturma aşaması yargılamanın asliye ceza veya ağır ceza mahkemeleri tarafından duruşmalı olarak yapıldığı aşamadır. Duruşmalarda tarafların tekrar ifadeleri alınır, toplanan deliller mahkemece değerlendirilir. Nihayetinde bir karar verilmektedir. Karar sanığın beraatine ilişkin olabileceği gibi, cezalandırılmasına ilişkin de olabilir. Bu hususta yargılama süresince yapılan savunmaların etkisi büyük önem taşımaktadır.
Ceza Dava Dosyası Sorgulama Nasıl Yapılır?
Vatandaşlar e-Devlet üzerinden ceza dava dosyası sorgulama işlemini yapabilir. Ayrıca avukat aracılığıyla daha detaylı dosya incelemesi mümkündür.
