Tren Kazası Tazminat Davası
Tren kazaları, yüksek hız, büyük yolcu kapasitesi ve ağır tonajlı makinelerin etkisiyle çoğu zaman ağır yaralanma ve ölümle sonuçlanan ciddi olaylardır. Bu kazalarda ortaya çıkan zararlar, hem maddi hem de manevi anlamda derin kayıplara yol açmaktadır. Hukuken, tren kazalarında tazminat davaları hem işletmeci kuruluşun kusuruna hem de tehlike sorumluluğuna dayalı olarak açılabilmektedir. Tren işletmecisi kamu kurumu dahi olsa idarenin hizmet kusuru veya ağır ihmali söz konusu ise tazminat yükümlülüğü doğar. Tren kazası tazminat davaları, ölen veya yaralanan kişilerin yakınlarına, bedensel zarara uğrayan yolculara, makinistlere veya kazadan etkilenen üçüncü kişilere tanınan hukuki bir haktır ve kapsamı Yargıtay içtihatlarıyla şekillendirilmiştir.
Tren Kazalarında Maddi ve Manevi Tazminat Davaları
Tren kazalarında zarar gören veya yakınları iki temel tazminat türü talep edebilir: maddi ve manevi tazminat. Maddi tazminat; tedavi giderleri, iş göremezlik nedeniyle gelir kaybı, destekten yoksun kalma zararları ve cenaze giderleri gibi somut mali zararların karşılanmasını amaçlar. Manevi tazminat ise kazanın yarattığı acı, elem, üzüntü ve psikolojik yıkımın hafifletilmesi amacıyla hükmedilen bir tazminattır. Yargıtay, tren kazaları gibi ağır toplu taşıma kazalarında manevi tazminat miktarlarını diğer haksız fiillere göre daha yüksek belirleme eğilimindedir. İşletmecinin kusur derecesi, kazanın vahameti ve mağdur üzerindeki etkiler tazminatın belirlenmesinde kritiktir.
Ölümlü Tren Kazası Tazminatı
Ölümlü tren kazalarında vefat eden kişinin ailesi, destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilir. Bu tazminat, ölen kişinin hayatta olsaydı ailesine sağlayacağı ekonomik desteğin karşılığıdır. Eş, çocuk, anne ve baba başta olmak üzere, ölen kişinin düzenli olarak destek verdiği herkes bu tazminatı talep edebilir. Ayrıca cenaze giderleri, ölüm nedeniyle ortaya çıkan zararlar ve manevi tazminat talepleri de gündeme gelir. Yargıtay, ölümlü tren kazalarını çoğu zaman ağır ihmal kategorisinde değerlendirmekte, bu nedenle aile yakınlarının talep ettiği manevi tazminatları yüksek seviyede kabul etmektedir.
Yaralanmalı Tren Kazası Tazminatı
Yaralanmalı tren kazalarında mağdurun bedensel zararları, tedavi süreci, iş göremezlik durumu ve yaşam kalitesindeki düşüş maddi tazminatın temelini oluşturur. Mağdurun geçici veya kalıcı maluliyeti bağımsız bir hesaplama gerektirir. Psikolojik travma, uzuv kaybı, çalışma gücü kaybı ve estetik zararlar da tazminatın kapsamına dahildir. Yaralanan kişi ayrıca manevi tazminat da talep edebilir. Yaralanma ne kadar ağırsa, mağdurun hayat düzenini ne kadar etkiliyorsa tazminat miktarı o derece artmaktadır.
Tren Kazalarında Manevi Tazminat Davası
Manevi tazminat, tren kazası gibi insanların beklenmedik ve ağır şekilde sarsıldığı olaylarda en sık talep edilen tazminat türüdür. Mahkemeler, kazanın ağırlığı, mağdurun yaşı, ailesinin yaşadığı şok ve psikolojik çöküntü gibi kriterleri dikkate alarak manevi tazminatı belirler. Bu tazminat, cezalandırma amacı taşımaz ancak mağdurun yaşadığı ruhsal çöküntünün bir nebze de olsa hafifletilmesini hedefler. Yargıtay, toplu taşıma kazalarında manevi tazminatın caydırıcı nitelikte olması gerektiğini özellikle vurgulamaktadır.
Tren Kazalarında Tazminatı Kim Öder?
Tren kazalarında tazminat sorumluluğu öncelikle tren işletmecisine aittir. Türkiye’de bu işletmeci çoğunlukla TCDD ve bağlı kuruluşları olup kamu tüzel kişiliği niteliğindedir. İşletmeci, hem kusur sorumluluğu hem de tehlike sorumluluğu kapsamında zarardan sorumludur. Seyahat sırasında oluşan her türlü zarar, taşıyıcının sorumluluğu kapsamında değerlendirilir. Ayrıca tren kazasına yol açan üçüncü kişilerin kusuru varsa sorumluluk onlar açısından da doğabilir. Sigorta şirketleri de zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası ve diğer poliçeler kapsamında ödeme yapmakla yükümlüdür.
Tren Kazası Tazminatı Ne Kadar?
Tazminat miktarı kazanın türü, mağdurun yaşı, gelir durumu, yaralanma derecesi, maluliyet oranı ve kusur oranlarına göre belirlenir. Ölümlü kazalarda destekten yoksun kalma tazminatı genellikle yüksek tutarlara ulaşmaktadır. Manevi tazminat ise olayın ağırlığına göre belirlenir ve benzer Yargıtay içtihatları dikkate alınır. Yaralanma durumunda, özellikle kalıcı maluliyet varsa tazminat miktarı ciddi şekilde artmaktadır. Tazminat hesabı her mağdur özelinde ayrı yapılır.
Tren Kazalarında Tazminat Nasıl Alınır?
Tazminat talebi için öncelikle kazaya ilişkin tüm delillerin toplanması gerekir. Olay yeri tutanakları, bilirkişi raporları, sağlık raporları, maluliyet belgeleri ve tanık ifadeleri bu sürecin temel belgeleridir. Mağdurlar veya yakınları, tren işletmecisine karşı tazminat davası açabilir veya sigorta şirketlerine başvurarak idari yolları kullanabilir. Mahkeme sürecinde kusur oranı, kazanın oluş şekli ve zararın boyutu bilirkişi raporlarıyla belirlenir. Tazminatın ödenmesi mahkeme kararına veya tarafların anlaşmasına bağlıdır.
Tren Kazası Tazminat Davası Yetkili – Görevli Mahkeme
Tren kazalarına ilişkin tazminat davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi veya idari yargı olabilir. Eğer kazaya neden olan kuruluş kamu hizmeti yürüten TCDD gibi bir kuruluşsa ve zarar “hizmet kusuru” iddiasına dayanıyorsa dava idare mahkemesinde tam yargı davası olarak açılabilir. Kusura dayalı klasik haksız fiil iddialarında ise Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir. Yetkili mahkeme, kazanın meydana geldiği yer mahkemesi veya zararın ortaya çıktığı yer mahkemesidir.
Hemzemin Geçitlerde Meydana Gelen Tren Kazaları
Hemzemin geçitler, tren ve kara yolu trafiğinin kesiştiği riskli noktalardır. Bu bölgelerde meydana gelen kazalarda kusur oranı çoğu zaman önemlidir. Bariyer arızası, uyarı sistemlerinin çalışmaması, görüş alanının kapalı olması veya trenin hız sınırını aşması işletmeci kusuru olarak kabul edilir. Araç sürücüsünün trafik kurallarını ihlali veya dikkatsizliği de kusur oranını etkiler. Bu tür kazalar çoğu zaman ölüm ve ağır yaralanmayla sonuçlandığından tazminat süreçleri hassas şekilde yürütülür.
Türkiye’de Tren Kazası Meydana Gelen İl ve İlçelerimiz
Türkiye’de son yıllarda tren kazalarının meydana geldiği birçok il ve ilçe bulunmaktadır. Özellikle hızlı tren hatları, banliyö hatları ve yük taşımacılığının yoğun olduğu bölgeler risk seviyesi bakımından dikkat çekmektedir. Çorlu, Pamukova, Tavşancıl, Ankara-Sincan hattı, Kütahya, Manisa, Eskişehir ve Konya bölgeleri geçmişte öne çıkan kaza yerleri arasındadır. Bu bölgelerde yaşanan kazalar, hem teknik kusurlar hem de altyapı eksiklikleri nedeniyle geniş kapsamlı soruşturmalara konu olmuştur.
Tren kazalarında Ceza Davası Süreci Nasıl İşliyor?
Tren kazalarında ceza soruşturması Cumhuriyet Savcılığı tarafından başlatılır. Kusurlu personel, bakım görevlileri, mühendisler, hat sorumluları veya üst düzey yöneticiler hakkında taksirle yaralama veya taksirle öldürme suçları kapsamında dava açılabilir. Ceza davasındaki kusur tespitleri, tazminat davalarını da doğrudan etkiler. Bilirkişi raporları, hız kayıtları, bakım kayıtları ve teknik veriler ceza sürecinin temel delilleridir. Ceza davası tazminat talebinden bağımsızdır ancak sonuçları tazminat miktarını etkileyebilir.
Sakatlık Tazminatı – Maluliyet İşgücü Kaybı Hesaplama
Yaralanan bir kişinin kalıcı maluliyete uğraması halinde çalışma gücü kaybı oranı esas alınarak maddi tazminat hesaplanır. Maluliyet oranı, sağlık kurulu raporlarıyla belirlenir ve tazminat hesabında mağdurun yaşı, geliri ve maluliyet yüzdesi birlikte değerlendirilir. Yargıtay, maluliyet hesaplamalarında aktüeryal yöntemleri kabul etmekte, yaşam tablosu ve iskonto oranlarını dikkate almaktadır. Bu hesaplama, mağdurun çalışma hayatı boyunca uğrayacağı gelir kaybını telafi etmeyi amaçlar.
Sigorta Tahkim Komisyonuna Başvuru
Tren kazasında sigorta şirketi tarafından yapılan ödeme yetersizse veya başvuru reddedilmişse mağdurlar Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurabilir. Tahkim, dava açmaya göre çok daha hızlı sonuç veren bir çözüm yoludur. Sigorta şirketi üyeyse komisyon kararı bağlayıcıdır. Başvuru sonrasında dosya bir hakem heyeti tarafından incelenir ve tazminat miktarı yeniden belirlenir.
Tren Kazası Tazminatı Neye Göre Hesaplanır ve İndirim Yapılabilir Mi?
Tazminat miktarı mağdurun geliri, yaşı, maluliyet oranı, ölüm halinde destek süresi, kusur oranı ve kazanın oluş şekline göre belirlenir. Hakim, tazminatı belirlerken bilirkişi raporlarını, Yargıtay içtihatlarını ve aktüeryal hesaplamaları dikkate alır. Kusur oranı yüksek olan mağdur için tazminatta indirim yapılabilir. Örneğin hemzemin geçitte bariyer ihlali yapan araç sürücülerinde kısmi kusur uygulanır. Ayrıca müterafik kusur, mağdurun zararın artmasına kendi davranışıyla katkıda bulunması durumunda tazminatı azaltabilir.
